Beton w życiu codziennym

27 grudnia 2014 - B

Wynalazek betonu pozwolił budować szybciej i taniej większe, wyższe i bardziej wytrzymałe konstrukcje, od wieżowców po autostrady. Najpierw zrewolucjonizował architekturę, później doceniono również jego surowy wyraz: zaczęto budować obiekty w mniejszej skali, dla której liczył się kolor, faktura, charakter użytego materiału. Dziś beton jest też jednym z modniejszych materiałów, używanych przez projektantów.

1. Prywatny pomnik

1987 roku na far­mie w Allian­ce w Nebra­sce sta­nął nie­zwy­kły pomnik. Wymy­ślił go i zre­ali­zo­wał Jim Rein­ders, chcąc w ten spo­sób uho­no­ro­wać nie­daw­no zmar­łe­go ojca, któ­ry na tej far­mie spę­dził całe życie.

 

Jim Reinders, Carhenge, fot. www.carhenge.com

O ile w upa­mięt­nie­niu zmar­łe­go rodzi­ca nie ma nic nie­zwy­kłe­go, Jim Rein­ders się­gnął po bar­dzo nie­ty­po­wą for­mę pomni­ka. Z wyla­nych z beto­nu 38 syl­we­tek roż­nych samo­cho­dów oso­bo­wych uło­żył kom­po­zy­cję prze­strzen­ną, będą­cą bez­po­śred­nim nawią­za­niem do… Sto­ne­hen­ge, słyn­ne­go pre­hi­sto­rycz­ne­go krę­gu kamien­ne­go, powsta­łe­go w pobli­żu mia­sta Salis­bu­ry  w połu­dnio­wej Anglii nawet 3 tysią­ce lat przed naszą erą. Car­hen­ge (tak nazwa­no pomnik) w Nebra­sce jest fan­ta­stycz­ną para­fra­zą zabyt­ku epo­ki neo­li­tu: beto­no­we syl­wet­ki samo­cho­dów two­rzą tu nie­zwy­kłą, wręcz sur­re­ali­stycz­ną kom­po­zy­cję. Nic dziw­ne­go, że obiekt z pry­wat­ne­go pomni­ka zamie­nił się w lokal­ną atrak­cję tury­stycz­ną…

2. Szare wnętrza

Eks­pe­ry­ment, prze­ła­my­wa­nie sche­ma­tów i gra w przy­zwy­cza­je­nia­mi – to dzia­ła­nia czę­sto podej­mo­wa­ne przez współ­cze­snych dizaj­ne­rów. Popu­lar­ność beto­nu w pro­jek­tach wnętrz jest jed­nym z ele­men­tów tej mody – beto­no­we ścia­ny, ele­men­ty wykoń­cze­nio­we, wresz­cie beto­no­we meble są grą z tra­dy­cja­mi, pasti­szem miesz­czań­skich przy­zwy­cza­jeń, w któ­rych kana­pa musi być plu­szo­wa i mięk­ka.

 

proj. Morgan & Möller, fot. www.morgan-moller.com

proj. Morgan & Möller, fot. www.morgan-moller.com

proj. Ivanka Design, fot. www.ivanka.hu

Naj­lep­szym tego przy­kła­dem jest wypro­du­ko­wa­ny przez fir­mę beto­no­wy świecz­nik w kształ­cie… mięk­ko zapa­da­ją­cej się podusz­ki. Twar­dy beton, „ugi­na­ją­cy się” pod cię­ża­rem świecz­ki – to zgo­ła post­mo­der­ni­stycz­na gra z widzem i jego per­cep­cją. Ta sama fir­ma posia­da w ofer­cie fote­le i kana­py, wyko­na­ne z beto­nu.

O tym, jak bli­ski duszy współ­cze­sne­go czło­wie­ka może być beton, poka­zu­je węgier­ski duet pro­jek­to­wy Kata­lin Ivan­ka i Andras Ivan­ka. Zapro­jek­to­wa­li oni beto­no­wy zega­rek, nie­wiel­ki budzik, któ­re­mu nada­li nazwę „zegar na cięż­kie cza­sy”.

3. Twarda kawa

proj. Shmuel Linski, fot. www.linskidesign.com

proj. Shmuel Linski, fot. www.linskidesign.com

Beto­no­wy eks­pres do kawy był pod koniec 2014 roku prze­bo­jem na por­ta­lach, poświę­co­nych wzor­nic­twu. W peł­ni spraw­ne urzą­dze­nie, ser­wu­ją­ce aro­ma­tycz­ne espres­so zamknię­to w cięż­kiej, beto­no­wej sko­ru­pie, o topor­nych kształ­tach i chro­po­wa­tej powierzch­ni. Sarą bry­łę uzu­peł­nio­no sta­lo­wy­mi deta­la­mi, np. przy­ci­ska­mi. Auto­rem tego pro­jek­tu jest izra­el­ski dizaj­ner, Shmu­el Lin­ski, któ­ry już od jakie­goś cza­su eks­plo­ru­je moż­li­wo­ści beto­nu jako budul­ca dla przed­mio­tów codzien­ne­go użyt­ku. Na zamó­wie­nie izra­el­skie­go Mini­ster­stwa Spraw Zagra­nicz­nych Lin­ski zapro­jek­to­wał z beto­nu nie­wiel­kie uchwy­ty do flag. Ma na kon­cie też beto­no­we gło­śni­ki oraz wyko­na­ną z tego same­go mate­ria­łu… łódź.

„Fascy­nu­je mnie kon­trast pomię­dzy suro­wo­ścią, cię­ża­rem, masyw­no­ścią beto­nu a poły­skiem sta­li oraz pro­ce­sem parze­nia kawy” — mówi pro­jek­tant.

4. Beton drukowany

Wie­lu spe­cja­li­stów – już nie tyl­ko futu­ro­lo­gów – twier­dzi, że dru­kar­ki 3D zre­wo­lu­cjo­ni­zu­ją wie­le dzie­dzin prze­my­słu i ludz­kiej wytwór­czo­ści. Być może tak­że archi­tek­tu­rę. Pierw­sze budyn­ki, powsta­łe z ele­men­tów wydru­ko­wa­nych za pomo­cą takich urzą­dzeń już powsta­ły. Na razie mają nie­wiel­ką ska­lę i są mało wytrzy­ma­łe, jed­nak pra­ce nad udo­sko­na­la­niem metod dru­ko­wa­nia mate­ria­łów budow­la­nych trwa­ją.

fot. www.buildfreeform.com

Jed­nym z takich przed­się­wzięć jest to, pro­wa­dzo­ne na bry­tyj­skim Lough­bo­ro­ugh Uni­ver­si­ty. O jego ran­dzie niech świad­czy fakt, że w pro­jekt zaan­ga­żo­wa­ny jest poza naukow­ca­mi słyn­ny archi­tekt Nor­man Foster, zna­na fir­ma budow­la­na Skan­ska czy cenio­na, mię­dzy­na­ro­do­wa pra­cow­nia inży­nie­ryj­na Buro Hap­pold. To licz­ne gro­no dokła­da wszel­kich sta­rań, by opra­co­wać meto­dę pro­duk­cji za pomo­cą dru­ka­rek 3D pre­fa­bry­ka­tów beto­no­wych. Beton jak dotąd nie był mate­ria­łem, uży­wa­nym w dru­kar­kach, jed­nak w przy­pad­ku budow­nic­twa jest to koniecz­ne. Jego ela­stycz­ność, uni­wer­sal­ność, wytrzy­ma­łość jest nie­po­rów­ny­wal­na z inny­mi mate­ria­ła­mi.

5. Rura nie tylko kanalizacyjna

Jak wia­do­mo, beton dosko­na­le spraw­dza się nie tyl­ko w archi­tek­tu­rze, ale tak­że w obiek­tach infra­struk­tu­ral­nych. Mate­riał ten jest maso­wo uży­wa­ny np. do pro­duk­cji rur kana­li­za­cyj­nych. Tych, uży­wa­nych zgod­nie z prze­zna­cza­niem nie widać – są zako­pa­ne pod zie­mią, ale zna­ne są przy­pad­ki, gdy beto­no­we rury o dużej śred­ni­cy wyko­rzy­sty­wa­ne są do mniej oczy­wi­stych celów.

fot. Dietmar Tollerian, www.dasparkhotel.net

Bar­dzo zna­nym na to przy­kła­dem jest Das Park Hotel, dzia­ła­ją­cy na tere­nie miej­skie­go par­ku w mie­ście Otten­she­im w Austrii. Ów hotel – to nic inne­go, jak roz­sta­wio­ne wśród zie­le­ni ogrom­ne rury kana­li­za­cyj­ne, w każ­dej z nich urzą­dzo­ny został mały pokój, a raczej miej­sce do spa­nia, doświe­tlo­ne otwo­rem, wycię­tym w beto­nie nad łóż­kiem. Liczą­ce 2 m² powierzch­ni „poko­iki”, zamknię­te w rurach kana­li­za­cyj­nych oka­za­ły się tak popu­lar­ne, że miej­sce w tym hote­lu trze­ba było rezer­wo­wać z dużym wyprze­dze­niem, a w nie­miec­kim mie­ście Bot­trop-Ebel otwar­to filię pla­ców­ki.

Prahran Hotel, proj.Techne, www.techne.com.au

Beto­no­we rury kana­li­za­cyj­ne zasto­so­wa­no tak­że przy roz­bu­do­wie pubu w Mel­bo­ur­ne. Znie­sio­ny w sty­lu art deco budy­nek nie­daw­no powięk­szo­no o nowe skrzy­dło. Pro­jekt roz­bu­do­wy powstał w pra­cow­ni Tech­ne, któ­ra ele­wa­cję nowej czę­ści pubu wyko­na­ła z rur kana­li­za­cyj­nych wła­śnie. Wypeł­nio­ne szkłem beto­no­we pier­ście­nie nie tyl­ko nada­ją wyjąt­ko­we­go wyra­zu fasa­dzie, ale są też przy­tul­ny­mi loża­mi dla gości – w każ­dej mie­ści się jeden nie­wiel­ki sto­lik.